Noarverteld en op rijm gezet in 't Gentsch noar 't origineel Middelnederlans verhoalinkske deur Eddy Levis verschene vr. de 26en oktober 2007 Totaal uitverkocht! 


ONZE PREZEDENT ES NE LIEPE VOS...

't Verhoal wierd aan de presse veuregesteld moandag, de 24e meie 2004 in de "Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal en Letterkunde" te Gent n.a.v. de installatie van de literaire site van de stad Gent:  Bekijkt uuk: http://www.literair.gent.be

De publikoase kwamt er de 26en oktober 2007 n.a.v. de Boekenbeurs en veural 't 25-joarig bestoan van de Gentsche Sosseteit!

Het wirk kwam tot stand mee de vakkundige medewirkinge van ons ‘Handsje’ em. prof. dr. Johan Taeldeman, die ‘t veurwoord schreef en ons gewoardeerd lid prof. dr. Jacques Van Keymeulen die de schrijftoale begeleidege. 
 
Lid kunsteneere - graficus Marcel Bonnaerens ontwierp de couverte en ‘Handsje’ wijlen Jacques Vandersichel, voormalig BRT nieuwslezer en iere-directeur van VRT Radio Vlaanderen Internationaal, de voormalige Wereldomroep, leest den begeleidende CD mee zijn woarme radiostemme in . Moat van de prezedent, beroepsmusicus Guido Desimpelare, die tefrente arrangemente schreef veur Willem Vermandere en Wannes Van de Velde, die joare thupespeeldege mee den onovertroffen wijlen Dirk van Esbroek, componeerdege d’ originele achtergrondmuziek en zurgdege veur d’ opnoames in zijne studio in Kortrijk. DE OPNAMES IN DE GD-STUDIO TE KORTRIJKhttp://www.literair.gent.be/shapeimage_1_link_0

Jacques Vandersichel , inlezer                                          Guido Desimpelaere, opnoame

Kloar es kees en doar wordt een pinte op gedronke

Marcel Bonnaerens                  em. prof.dr. Johan Taeldeman       prof. dr. Jacques Van Keymeulen

illustrateur                                 veurwoord                                      schrijfwijze / corrector

Het verhaal 

Op de hofdag in het dierenbos daagt iedereen op, behalve Reynaert. Hij heeft immers te veel misdaan. Zo getuigt de wolf Isegrim dat Reynaert de wolvin Hersinde verkrachtte en de haan Cantecleer heeft het dode lichaam van de kip Coppe als bewijs bij. Koning Nobel besluit Reynaert te dagvaarden en stuurt Bruun de beer om de vos te halen. Bruun wordt echter door Reynaert in de val gelokt en de tweede bode, Tibeert de kater, vergaat het niet veel beter. Nobel stuurt tenslotte Grimbeert de das en deze weet Reynaert te overhalen om met hem mee te gaan. Onderweg biecht Reynaert met plezier zijn zonden op, aan het hof wacht hem bijgevolg een veroordeling. Bruun, Isegrim en Tibeert zullen de galg klaarmaken. Terwijl ze weg zijn, vertelt de vos dat er een staatsgreep is beraamd om Bruun op de troon te helpen. Deze operatie zal worden bekostigd met het geld van een schat die Reynaerts vader heeft gevonden. Reynaert wou de staatsgreep verhinderen en heeft daarom de schat gestolen. Nu wil hij koning Nobel tonen waar de schat verstopt zit. Ondertussen verwittigt de raaf Tiecelijn de drie ‘vijanden’. Tibeert geeft zich gewonnen, maar Bruun en Isegrim rennen terug naar het hof. Daar worden ze gearresteerd als samenzweerders. Reynaert vertrekt op pelgrimstocht in het gezelschap van Cuwaert de haas en Belijn de ram. Onderweg vermoordt Reynaert de haas, steekt zijn hoofd in een tas en geeft deze aan Belijn. De ram moet de ‘boodschap’ aan koning Nobel overhandigen. Als de tas aan het hof geopend wordt, wordt het bedrog van Reynaert duidelijk. Bruun en Isegrim worden vrijgelaten en Reynaert wordt vogelvrij verklaard. 

©Toerisme Oost-Vlaanderen - Sint-Niklaasstraat 2, 9000 Gent - 09-269 26 00


We loaten ulder nu zelve leze...



Gilliam vertelt de proloog


Gilliam die "Madocke"schreef,
Zuudat hij tsnachts veel wakker bleef
Die kost het nie verdure
Da Reinoarts avonture
In 't Gentsch nog ongeschreve bleve.
Nistig gingt hij dus aan 't zoeke
In de muffe Woalsche boeke.
Moar da verhoalk' es Aernout nuunt begost
En nie omda' het jij nie kost.
Peist nu nie da 'k hier goa zoage
Moar 'k wil aan sommigte wa vroage:
Zuuwel aan boerenkinkel of aan dwoas
Aan kuifel of aan galgenoas
Dien hier 't verhoal zijn kome hure
Den inhèwd nie te goan versmure
Onder leugens, en 't avontuurverhoal
Onaangetast te loate, zuudat geen wartoal
Wordt verteld en niet de regel geldt:
't Verhoalke stoa nie op zijn pute,
Het trekt er op gelijk den bok zijn klute.
En 'k zeg het nie al veur mijn eige,
Want zuust moar stilte en veel zwijge
Zoen mijn gedichte zijn, en woare 't nie
Da een chiquémadam - o, ironie -
Mij 't verhoalingsk' op dee schrijve.
Ik hekel boer'n en domme wijven
Die nie hoofs en wille leve
En nie wrie om maniere geve.
Doarom die hè kik Reinoarts leve
Van noald tot droads' hier opgeschreve.
Veur oarm of rijk, veur vrèw en kind
Ge moet ne kier hurken hoe da't begint...                   


Nobel hêwd Rijksdag


' t Was omtrent de Sinksendoage,
Mee 't jonge groen aan buum'en hoage
Dat de keunink aan liet zegge
Dat hij ne Rijksdag ging belegge.
Alles zoe nu van de vreê geniete
Want gien bieste mocht nog bloed vergiete.
Zuu ne Rijksdag was uuk goe veur 's keunings lof
Oanz'all'oal kwoame noar zijn Hof.
Gès* en woater, fris en rein                                                        * gras
Overdekt'gen Keuninksplein.
De rechterstoel, van schuunste stof,
Stond doar in 't midde van den Hof.
Doarop, ier 't fiest begost,
Zoe Nobel hure wie kloage kost.
Reintse vos, vol biestestreke,
Hoa tot hiertoe 't Hof ontweke
Want hij hoa te wrie misdoan
Veur der noartoe te durve goan:
Wie da hem schuldig weet ontziet                                 

En wat al schuld hoa Reinoart niet?...
Oas guul het Hof verzoameld was,
Was ter alliene moar den das
Die nie en kloagdeg' over Reinoart,
De valschoard mee de grijzen board.
Wolf Isengrijn en zijn genute
(Diet hij genoeg hoa keune klute)
Gingd iestes* veur de Keunink stoan                                         * als eerste
Want t'was hulder veel aangedoan.

Hij sprak: Gij die hier Keunink zijt,
'k Doe beroep op uw edelheid,
Op uw gevoel veur recht en g'noade.
Hè compasse mee de schoade
Die de Reinoart mij hee aangedoan.
'k Hè van hem guul wa deurstoan.
Hij hee begod mijn wijf verkracht!
En mijn kinders oast versmacht!
Hij hee ze bepist woar dan ze lage,
Zuu dan der twieë nie mier zage
En der nu stekeblend van zijn.
En hij kluut moar vuurt, het gruut fenijn...
Woar al het Loaken hier in Gent
Gemoakt van perkament
Ze zoen* der al zijn wanbedrijven                                             * zouden
Nie op nere keune schrijve
Wat dat hij mijn vrèwen hee misdreve
Luupt te verre uit de schreve
Om te blijven ongewroke..."

Oas de wolf was uitgesproke
Est er een bescheten hoendsjen* opgestoan                             * hondje)
En ' sprak de keunink oan.
Het hiet Courtois en 't zei in 't Fransch,
Hoe da't uut oarm' was, guultegans,
Niets anders hoa dan ne saucissewust
Veur binst de wintervust
In zijn kasserol' te keune sloan.
En Reinoart moakteg' hem soldoat.*                              * soldaat maken: opeten
Tijboart, de Koater, wierd nu kwoad
Hij sprongd in 't middend van het pirk*                          * perk, omheinde ruimte

"Keunink, riept hij, gruut en stirk,
Omdat de vos aan 't hof nie es te zien
Beschuldigd hem nu iederien
Een schete in een flasch betiekent toch die klacht
Die deur Courtois wordt ingebracht!
Mee diene wust es't al zuu lank geschied
Doarbij, het was de zijne niet!
Ik hoa hem, deur veel moed en list
Op zekre nacht, oas't niemand wist,
Van uit de meule meegeschird*                                               * meegenomen,
Binst dat de mulder lag te sloape                                                     gestolen
Of noar iets anders lag te goape...
Ier da Courtois dus vonnis vroagt,
Dat hij mij ter vierschoar doagt!?"

Nu stond Pancer op - den bever -

"Es't misschien nie goed
Dan wij hier al ons klachte kloage
Tege de vos, die grute ploage,
't Es ne muurd'eer en nen dief
Gienen ienen hee hem lief
Tzelfs niet de keunink, zijnen Hier.
Ja, Keunink Nobels lijf en ier
Zoet hij verpatse en verdoen
Veur een bille van nen hoen.


Pleegdege Reinoart gist're nog
Deur vuile listen en bedrog                                                    
Nie de vieste, vuuste doad
Mee hoaze Cuwoart, die hier stoat?
Reinoart brocht hem in de woan
Dat hij hem tot kappeloan
Kost moake*, mee studere                               * masturberen
Moar iest moest hij het Credo lere*                   * homoseksuele relaties hebben
Woarveure dat hij hem lijk een lam
Tusschen zijn geile biene kneep... en nam.
Tons ginge ze, gelijk of 't zuu moest weze
Wrie luie aan 't zinge, spelle, leze...


En 't moest zuust lukke da 'k rond dienen tijd
Was uitgegoan, moar nie wrie wijd,
En langst de ploatse kwam woar dan zij zonge...
Woaze 'k tons nie bijgespronge,
't Was mee Cuwoart slecht vergoan.
De linkoaard hoa nog nie gedoan.
Hij zei zijn lessen op en veure,
Lierdeg' hem zingen, almoar deure.
Al mee ne kier, al bij het spele,
Stekt hij de Cuwoart bij zijn kele!
Zijn huufd hoat hij hem krek ontnome
Woaze 'k nie ter hulp gekome
In dienen hachelijke stond.
Hier sie! Hier es de versche wond,
En ander tiekens van het feit!
Schriemt da nie noar gerechtigheid?!
Oas ge dad ongewroke loat,
En nie en straft gelijk 't bij muurdnirs goat,
Zullen 't uw kinders u nog lank verwijte"

"Bij God, Pancer, g'hèd gelijk" sprak Isengrijn
"Hij moest al lank opg'ange zijn!
Blijft hij langer nog in leve,                                                   
Wordt zijn misdoad weer vergeve.
Binne de moand weer zal da biest
Treffe die hem 't minste vriest."


Nu sprong Grimbert op - den das -
Die de zeune van Reinoarts broere was.
En zei, in zijn colleire: "Hier Isengrijn,
't Es algemien gewete, da zit in mijn gedachte:
Uit 's vijands mond moede gien goeds verwachte
Gafde gij Reinoart les in 't kwoad?
't Zijn al leugens dadde proat!"

"Bij nient, bij nient*, 't es nie geloge!                         * Niet waar, onjuist,
Gij hèt hem veel te veel bedroge
En op mier dan iene wijs:
Peis moar ne kier op de pladijs
Diet hij u smeet van op de kerre
Diede gij volgdege, stille, van verre.
Hedde gij die nie opgesmuld
En der uw moage mee gevuld?
Ate gij den diene nie allienen op?
Aan Reinoart gevend stirt noch kop?!
Alliene de groate diedd' hem brocht
Omdadde ze zelfve nie en mocht!"

Hieres, huurt hier de geschiedenis
Van de boerenkèr' mee vis:
De wolf die wildeg' absoluut
Da Reinoart hem doar lei veur duud.
Den boer smeet hem op zijn foiture*                        * > Fr. voor voiture: wagen
't Komt alt' van passe zuu een fourrure*                   * Fr. voor: pels
Den duuj' herleefdeg' en smeet langst achter
Noar de wolf, de pladijzen van de pachter...
Moar oast hij kwam en vroeg noar 't zijn,
Kreegt hij de groate, van Isengrijn!
Uuk mee een hespe, zuu vet of spek
Speeldeg' gij hem ne valschen trek:
Oas Rein zijn diel kwam vroage
Zate ze gij op te knoage...
Ge weet het, 't was veur dienen ham
Da Reinoart schier om ' leve kwam.
Want den boer die hoa hem al gevange
En hem in ne zak opg'ange.


Reinoart es een ierlijk man
Sinds de keunink zijnen ban
En zijn genoade liet verkonde
Hee't hij de vrede nie geschonde.
Ah, 'k weete't goe, en 'k zie het girre
Hij leeft lijk heremiet en kluizenirre
Hij droagt op 't vel een hoarene klied,
Hij gieselt hem, zuu streng, zuu wried,
Iemand die hem gistre zag
Zei dat hij sinds joar en dag
Gien vlies ne mier hee g'ete
Noch wild, noch tam, ge meuge't wete.
Hij hee zijn kastiel en oadelijk huis,
't Alom bekende Malpertuis
En uuk zijn vrèw' en kruust, al opgegeve                        
Veur in een kluize te goan leve.
Een lemen huis, doar zit hij in.
Van andre kost of lijfsgewin
Peize 'k niet dat hij kan leve
Dan 't gon dan z' hem soms geve.
Azuu nen aalmoes, nu en tons:
't Wordt een bliek' en moag're slons.
Vastend veur zijn èwe zonde"
Azuu wordt Reinoart nu bevonde.


De muurd op Coppe


En binst da Grimbert stond te spreke
Wierd er deur ieder omgekeke:
Al van den birg kwam Cantecloar
Mee luid geschriem en droef misboar.
Op een berre, lag Coppe, zijn kind.
Die deur Reinoart, kwoadgezind,
De strot was afgebete:
Da, moest de keunink wete!
Heur voader, Canteclaer,
Liept al schriemend veur de baar.
Hij sloeg zijn pluimen af en oan.
Rechts en links liep nog nen hoan.
Den ien hiett' Crayoart zuu da'k mien,
Schuner hoan en waster gien.
Cantoart liept aan d' andre kant
Mee een waschkiss'* in zijn hand.                                * waskaars
En Pinte en Sproete droegen ' lijk.
Hulder gejank was pijnlijk gruut
Om hulder zusters wrieë duud.

Cantecloar, na plichtsbetuning,
Sprak al tsiepend tot de keunink:

"Majzesteit, deur God en deur genoade,
Ontfirmt u over al de schoade
Die ons Reinoart hee gedoan,
Mij en mijn vier kinders dien hier stoan,
Zekerst tegen onze wil.
't Was bij 't ingoan van april,
't Kèwe joartij was gedoan.
Plant' en blommme zaagde stoan.
'k Ging een wandelinkske doen
Al deur het veld en 't jeugdig groen.
Fier op mijn gepluimd geslacht.
Op mijn zeuns hier, alle acht
En op mijn dochters alle zeve,
Vol van kracht en lust in 't leve.
All'moal woare ze vet en stirk.
Nuunt en kwame z' uit hulder pirk*                             * perk, omheinde ruimte
Da omringd was mee wa mure
En doarin een grute schure
Goe bewoakt deur wrie veel hoende*                          *honden
Dien den dief verscheure koende.

Zuu hoame wij toch giene schrik.
En de vos - de stijterik -
Omda't zuu veilig was doarbinne,
En kost gien kiekes nie mier winne!
Dikkols kost' hem lange ure
Zien, aan 't sluipe langst de mure.
D' hoende basten hem mee kracht.
Iens wierd hij, al bij de gracht,
Deur nen hoend of twie belupe
En hoast moest hij 't bekupe
Want ze beet'n hem in zijn pute.
Moar de Godverdomsche guit
Loerde gestaag al op zijn buit.
Me peisd'ge wij: me zijn hem kwijt
Moar verklied als heremijt
Kwamt hij te veurschijn, en den dief
Brocht, eed'le Keunink, ienen brief
Woar da uwe zegel vast aan was!


En uit de letters die kik las
Wiste'k da deur guul de stoat
De vos was kwijtgescholde 't kwoad
Deur hem gedoan aan al 't gedierte.
En doarbij zei mij de vos
Dat hij nu, guultegans vrij en los,
Verre van valsche wireldvreugd
In een kluize, veur God en deugd
Ging leve, op blute voete!
Om veur al zijn kwoad te boete.
En hij tuugd'ge mij de staf
Die men hem in Elmaar* gaf                          * Proosdij nabij Hulst Zeeuws-Vl.
De kapp' en kuurd' en 't klied van hoar              afhankelijk van de St.-Pietersabdij te
Dank zij God, Hier Cantecloar"                          Gent                                      

Dank zij God, Hier Cantecloar"                                                        
Sprakt hij, "es't mee mij gedoan                       

k Wil in de wireld nie mier stoan.                    
Nu zulde van giene ruuf mier wete.
'k Wille gien vlies of vet mier ete.
Zij nu moar g'rust, 'k moe mij begeve!
Ik goa betere mijn leve.
Tsoavonds, tsmorgens en te noen,
Moe kik penitense doen.

Al lezend* trokt hij deur het bos.                         * in zijn brevier, biddend
En 'k was blije, omdat de vos
Ons nie langer mier zoe tritte*.                            * treiteren
En mijn kinders op zoe fritte.
'k Hoa ze minder in de goate
'k Kwam er tzelfs mee op de stroate:
Azuu ne kier buiten de mure...
Helaas! Afgrijslijk avonture!
Want de vos, mee lege moage,
Kwam gekropen al deur d' hoage
En hee mij doar mijn kind vermuurd,
Het ieste van vijftiene.
Oaze'k zag hoe da 't hem smoakte
Was't lijk dat de duud mij roakte.
En sedertdien, verlekkerd op mijn noargeslacht,
Die kwamt de vos, bij dag, bij nacht,
En schrokteg'* op, mijn kinders.                               * vreten, schransen
Ik zage der doaglijks minder!
Ja van vijftiene tot vier.
De Reinoart, da muurddoadig dier
Hee z' uit vroatzucht al verslonde.
Gist'ren die hèn hem d' hoende*                              * honden
't Lijf van Coppe nog ontjoagd
Da Sproete* op de berre droagt.                              * broer van Coppe
Eed'le vorst, heur bloed eist wroake!
Want mijn zoak' es uuk uw zoake!"


Grimboart,," zei de keunink, "das,
't Schijnt da uw nonkel kluiz'neer was?!
Nobel beval aan èwen en jonge
Dan ze de vigilieë* zonge                   * > Lat. viglia, nachtwake bij een overledene
En uuk 't "Placebo domine"*.              * Zie verder
Allien den hoane zong nie mee...
Tons name ze 't duu' lichoam af
En leien het al in een graf,
Onder de lindenbuum
En kapt'gen in den blèwe stien
Tot stichtinge van iederien:


HIER LIGT COPPE ONDER 'T GROENE MOS
DIE ZUU GOE OP 'T IRF KOST SCHARTE
WRIE DUUDGEBETE DEUR DE LAFFE VOS
DIE ONS DOMPELT IN PIJN EN SMARTE.

(*) "Placebo domine", latijnse woorden waarmee de antifoon - het 9e vers van de 114e psalm (vulgaat) - in de vesperdienst i.v.m. het begrafenisritueel (het officium difunctorum) begint. Voluit: Placebo domine in regione vivorum. (Ik zal voor Jahwe's aangezicht wandelen in de landen der levenden).



Bruin wordt noar de vos gestuurd


Oas de begroaving was gedoan
Sprakt Nobel wel zijn rechters oan
En vroegd hulder om road
Veur 't bestraffe van die doad.
Al de wijze manne riede*                     * OVT.(aan)raden; adviseren,aanbevelen
Om De Roste te ontbiede
Om aan 't Hof te zijn verhuurd
Over de klachte en de muurd.
Ze wild'ge da nen bode gink
En Bruin den beer zoe veur dat dink
Het miest geschikt zijn, noar men dacht

"Bruin, geeft op mijn woorden acht,
Gij edel dier, ...
Goat en brengt de vos noar hier!
't Es nen opdracht, wrie gewichtig
Moar ik vroag u, zij veurzichtig!
Diene kerel, hij es fel
En slim en kwoad, dus hoedt u wel!
Hij zal vleie, hij zal liege
En u meugelijks bedriege,
Mee zijn tong' als heunink zoet."

Moar den Bruin die zei: "Oas 't moet,
Die zal 'k hem bij zijn pietsje pakke!
'k Zet hem doar wel goe te kakke!"


En Bruin die tort*, mee hoast'ge spoed,                   * v.t. van ww.terten: stapte
Zijn zeker ong'luk tegemoet,
Al deur het donker bos,
Recht noar de weunste van de vos.
Langst guul wa kromme gange,
Woar da Reinoart wild ging vange.
En langs een wa mier zandig uurd,
Reisd'ge Bruin al peizend vuurt.
Nog doarachter lagt den birg
Veur 't beklemme steil en irg
Om in Malpertuis te kome.
't Was nie zijn ienigst' huis
Moar het slot van Malpertuis
Was 't beste van zijn borge
Woar dat hij introk oast'r hem zorge
Overkwamen of verdriet.
't Slot rees hierlijk in 't verschiet.
Bruin kwam toe moar stapt'ge vuurt
Tot veur de valbrugg' en de puurt
En gingd op zijne steert in 't gès goan zitte.

"Héla, Reinoart, zeide thuis?! 'k Hè u gevonde
't Es Bruin, deur 't Hof gezonde,
Al bij gebrek aan andren bode!                               
Reinoart?!... Nobel zwoer bij Gode                                   
En mee een donderende stem,
Oas gij nie sebiet* noar Hem                                  * subiet, onmiddellijk
En komt om recht te hure geve
En in vrede vuurs te leve
(gelijk 't nen onderdoan betoamt)
Dat hij uwe nekke zal loate breke!
Reinoart!... huur mij spreke!
Doe nu wa da 'k hier besluit
En komd uw huizekot nu uit!..."

Moar Reinoart hoa zuust fijn gesmuld
En lag in zonnestroale g'huld
Op zijn leeg gat te lekkeboarde,
Oas Bruin zijnen discour* begost.                          * > Fr. discours: toespraak
Hij herkendege sebiet zijn stem
Moar was toch nie benijt van hem.
En achter 't huure van 't gebod
Trokt hij hem binnen in zijn slot.
En lustig namt hij doar beroad
Hoe dat hij Bruin, de felle vroat,
Op flasschen kost goan trekke
Zonder suspice* op te wekke...                   * > Fr. suspicion: argwaan, verdenking


Bruin," riep Vos,
'k En woar' kik wel noar 't Hof gegoan,
Uuk al hoadet gij mij nie geroa'n
Moar mijnen balg es overloa'n
En 'k voel mij nu nie wel.
Ik moe wa wachten op herstel.
Ik kan nie zitten of nie stoan.
Ik zoe wel reize, moar 'k kan nie goan.
Ik ben toch zuu geweldig zat!...
Moar Reinoart, vriend, wad ate gij, wat?"
"Bruin, ge meuget gij wel wete
In mijn oarmoe moe kik ete
'tgeen Da mij soms nie aan en stoat:
Een goeie verssche heuninkroat
Mee een stukske roggenebruud
Dad eet' kik nu, uit hongersnuud.
Moar 'k hè het nog moar binne,
Of 'k kremp' van ongemak..."
Verwonderd keek Bruin op en sprak:

"Moar lieve Reinoart, mijne vriend!
zijde gij van giene ziem* gediend?                                      * honing
Ah, 't es veur mij de zoetste spijze
die kik boven al d' and're prijze!
Ah, moeste'k z'hèn, 'k en zoe nie kloage,
Mochte'k u den heunink vroage.
Eedle Reinoart, mijne kozijn,
Hoal mij heunink, 't zal fieste zijn!
De ziever luupt af mijne kinne
'k Zal u guul mijn leve minne!"

"Kom, kom, hein, Bruin, gij spot?!"

"Bah, nienoak!* Ah 'k woar' zot!"                                         * neen ik

"Serieus , Bruin meugde dadde?
Ah vroage't mij en 'k geev' u wadde!
Al woarde doar mee hulder tiene
Spreekt op oas 't u kan diene.
Ge meugd om al den heunink goan,
Oas ge mij wilt ten dienste stoan
Aan 't Hof, mee een goe woord."

"Moar, Reinoart, 'k beloof u da 'k in leed en pijn
Altijd uwe moat zal zijn."

En Reinoart grit*, en sist tussche zijn tande:                          * venijnig lachen
De gruten uil, hij goa zijn ziel verpande...
Vandoage wordt mijne wens vervuld
Gij komt woar dadde nie lache zult...

Reinoart kwam zonder gemonkel
Bij den Beer en zei: "Dag nonkel!
Woarom nog lank getreuzeld en gestoan?
Volg mij, 'k zal u veuregoan.
Oaze me volge 't kromme pad
Eet u vandenoavond zat.
Ja, ge zult er van gewoage!"

(De Roste dacht: Ja, van de sloage!
Bruin verstond moar half de zin
En roakt'ge 't net al dieper in,
Hetgeen hij smertlijk ging bekupe...

Zuu klappend kwame zij gelupe
Bij een hofstee in de buurt
Die aan Lamfried was verhuurd.
Lamfried es nen akkerman                                           
Die uuk een stukske temm're kan.
En op zijn hof die lagt er doar
Ne verschen iekenbuum, veurwoar,
Woar dan ze zij veur 't klieven of veur 't zoage
Weerszijds spies hoan ingesloage,
Zuudat hij goaptge, bried en wijd.
Daarom was Reinoart wrie verblijd
En sprak, veur Bruin te lokke:

"Lieve nonkel, hier zijn de brokke!
Ziet, de stam, van binnen hol,
Zit mee goeien heunink vol.
Kom, en slikt hem deur uw kele.
Moar past op, pak nie te vele!
Zij wa moatig mee die dinge.
't Es veel beter te bedwinge
Uwe lust noar heuninkroat
Al te veel doe zekers kwoad.
Anders kwaamde tot verdirve.
En Bruin, ik zoe't bestirve
Of 'k woar' ontierd mijn leve lank."


Moar den Bruin sprak vrij hem toe
Dat 't hij nie vermuusche zoe:

"Moatigheid es mijn boazinne."
"Kom," zei Reinoart,"kruipt er inne.

Bruin, in zijn verdwoasde zinne,
Liet hem nu zuu ver bekure
Dat hij 't huufd-tot-over-uure
En zijn puten in de splete stak.
Reinoart sprong nu toe en brak
De spies al van de bume.
Nu die zat den beer doar schune,
Vastgeklemd en wrie gevange
Lijk nen dief in ijz're tange...
De vos, de linkoard, hoa geloge
En, Bruin den beer, die was bedroge!



Wa zoet hij nu toch keune doen?
Hij was wel stirk en woest en koen
Moar kop en pute zate vast!
En kracht en list was overlast!
Zuust een halfverstikkend huile
Wrongt hij pijnlijk uit zijn muile.
Hij sloat en wringt in zijn colirre
Moar moeit’ en pijn, ‘t zal nie genirre*.                             * opbrengen
Reinoart ging wa vuder* stoan                                        * verder
Om den boel wa af te zien terwijl
Doar Lamfried mee een schirpe bijl
En vaste stap al op kwamt doage.
En Reinoart, om den Bruin te ploage,
Al noar zijn nonkel riep:

”Steekt uwe kop toch nie zuu diep!”
Bruin, gij zij nen boas in’t mijne*,                                    * diep graven
Man, ge goat er in verdwijne!...
Kijk, Lamfried zal u komen schenke!
Achter ‘t eten moede drinke!”


En tons die liept den blije vos
Lachend wig deur ‘t donker bos
Zonder afschied of gedruis
Recht noar ‘t veilig Malpertuis.
Lamfried, die nu dichter trad,
Zag dat den beer gevange zat.
Zonder getrutsel*, zonder droale                                    * getreuzel, getalm
Liept hij zijn geburen hoale.
In het durp bleef man noch wijf.
Ied’rien moest den beer te lijf
.Alles wierd er thupegezocht*                                         * samengezocht
Bustels wierden aangebrocht
Vlegels, schuppe, rieke, stoake
Om den beer zijn kas te roake.
Wie ‘t vernam liet stoan zijn wirk.
Tzelfs de paster van de kirk
Kwam gewoapend mee ne staf
Die de koster hem nog gaf.
Den diene droeg een grute voan*                                   * vaandel, vlag
Om te kloppen of te sloan.
‘s Pasters huiswijf, vrèw’ Julocke*,         * Mnl. “Ju locke “(Jou lok ik! Ik verleid je!)
Kwam gelupen mee het rokken*            * spinrokken: de stok waarop bij het
Van ‘t wiel woar da’ z’ aan spon.             handspinnen (bvb. op het spinnewiel) het
Moar van veur’ in aller ijl                        nog te bewerken materiaal gestoken wordt.
Liept doar Lamfried mee zijn bijl!


En oas ‘t gedruis nog dichter kwam
Die sprong Bruin rechte, fors en gram,
Zuuda zijn muil’ en koaken scheurd’ge
En mee bloed het irf ruud kleurd’ge
Moar zijne kop die waster uit!
In den buum bleefd uuk zijn uure
Goh, wa schoamdeg’ hij hem doar veure.
Mee ien uur en zonder koake -
Luulker biest kost God nie moake -
En om zijn pute vrij te winne,
Liet hij uuk de klèwe binne
Van de schoen van ied’re puut.
En zijn pijne was wrie gruut.
Vluchte kost hij nog nie goed
Want in zijn uge liept er bloed.
Dat hij, och Hiere, zuust kost zien
Woardat hij noartoe zoe vlieên.
Nie zuu blend toch, of hij zag
Hoe dan ze kwame woar hij lag:
Lamfried iestes, op nen draf.
Tons de paster, mee ne staf.
Tons de koster, mee zijn voane
En nen huup parochioane:
Pachters, knechte, èwe, jonge,
Zelfs ne kreup’le kwam gespronge.


Rap en duchtig ging het oan                                          
Mee het steke, mee het sloan,
Mee het smijte dat het kroakte.
Lamfried was’t die ‘t irgst hem roakte.
Lothar , uuk, van voete lang,
Sloegd hem heimlijk mee een stang
Om hem d’ ugen uit te bure*.                       * boren, steken
Vuilmoart, Scharpuug, ien der slure*,            * Vuilmarkt, scherpoog, een der sloren,
Uit het durp, gien drij voet huge,                     sloor: arme goedaardige vrouw
Koterdeg’ uuk al noar zijn uge
Mee een lange schirpe stoave
Abelkwak en bomma Boave*                          * Abelkwak en oma Bave
Riepe, schartege, ien veur ien
Op de grond noar iene stien
Want der bleef gien woapenkeus.
Loddermoor en Langeneus
Droeg’n een zwiepe mee luuje* slingers.         * loden
Ludolf mee de kromme vingers
Hèwd’ge ’t bij de steek en worp.
(‘t Was den deftigsten van ‘t dorp,
Moest er Lamfried nie en zijn.)
Kromgebiende Hugelijn,
Zijn voader was nen halve Woale
Moar geboren in Absdaele*                            * Abdsdael. Gemeente bij Hulst
En zijn moeder was Ogeerne*)                * > Mnl. O, geerne: O, (ik wil “het”) graag!
Fabrikant van hijtlanteernen(*).                        * Houten lantaarns


Afijn, mienig wijf en mien’ge man
Mier of da’k noemére* kan,                    * >Fr. nommer: opnoemen, opsommen
Kwamen op den Beer gevalle
Die nie op kost tegen alle
Want hij wierd er zuu gewond
Da zijn bloed liept op de grond
Binst dat de paster mee de staf
Hem een goe poart kèzen* gaf.                             * harde slagen
Tzelfs de koster mee zijn voan
Vield hem nu zudoanig oan.
Dat de beer van slag op slag
Noch en huurd’ge, noch en zag.
Pachter Lamfried onderwijl
Trof hem mee zijn schirpe bijl
Tusschen hals en achterhuufd.
Deur de slag azuu verduufd,
Sprongt hij in nen huup mee wijve
Die op hem stonde te kijve,
Op den oever van ‘t rivier,
zuudat er zekerst vier
Duiktege woar ‘t woater liep,
huuge gewasse, bried en diep...
Moar pasters huisvrèw waster bij!
En den diene was nie blij
Oast z’hij zag vallen in de vliet.
‘t Lustteg’ hem nu langer niet
Den beer te steke noar het lijf.

”Parochioane, redt mijn wijf!”
Riept hij, “Ginter drijf Julocke,
Mee heur spille, mee heur rokke*!                         * spinrokken
Help nu toch die helpe mag!
‘k Zal veur hem veur joar en dag
Zuuveel was* te brande stelle                               * waskaarsen
Da gienen duvel hem zal kwelle.”

Nu da Julocke zat in nuud
Liete ze den beer veur duud
Moar drijve. Kuurd’ en hoake
smete z’uit veur ‘t wijf te roake
En te redde uit de vloed.
Bruin stond op mee grute spoed
Veur dan z’ hem were aan zoen rande,
Zuudat hij uit zijn vijands hande
En te middend ‘t woater kwam.
Al de boere woare gram*                                     * kwaad
Oan z’ hem doar zuu zoage zwemme
Woar da niemand hem kost temme.
Bruin, binst ‘t drijven op de struum
Vloekteg’ inwendig op den buum
Woarda zijn uur’ was ingebleve
En zijn koaken doar beneve...
Nog veel mier vervloekteg’ hij
De Roste smeerlap, die vieze prij*                        * kadaver, kwaadaardig persoon
Deur wiens loensche truke, vals,
Hij zijnen bruinen board en hals
gestoken hoa in ‘t hijt

En uuk op Lamfried hoat hij nijd*.                       * had hij nijd, was hij kwaad
Moar hij zwom nu toch een tsietse* beter             * klein beetje
Tot dat zuu vijfhonderd meter
Van ‘t irf was afgedreve
Woar dan de boeren achterbleve.
Van d’ helsche zier’ zonkt hem de moed
Deur ‘t gruut verlies van zuuveel bloed.
Vuus en flèw en suf en moe
Zwomt hij noar de kant al toe
En ging goan liggen op den oever.
En zekers es’t da nuunt een droever
Schepsel wierd gezien dan ‘t biest
Dat deur de ziere afgemat
Doar aan den oever zat.
En schriemend van collirre,
Dat hij hem zuu moest wirre,
Vervloekteg’ hij de vos, de felle,
Guul regelrecht sebiet noar d’ helle!


Reinoart vindt Bruin were


Ier dat hij wigliep van het irf
Woar Bruin gesturt was in ‘t verdirf.
Hoa vos nog rap nen hoen gevange.
Allien’ en goe geluimd
Hoat hij ‘t kieken al gepluimd.
En huug op ienen birg gekome,                                               
Woar het stil was en gerust,
Knabbeldeg’ hij noar hertelust
Tot da’ zijn pense was gevuld.
Hij hoa nog nuunt zuu vet gesmuld.
En goe gezind die doalt hij nere
(De zonne scheen, dus ‘t was goe were)
Veur de vos tzelfs al te hiet*                                       * hiet
Want onder ‘t wand’le liept het zwiet*                         * zweet
Al langst zijn veurhuufd en zijn koake.
Hij wild aan ‘t woater weer geroake
Om der te lesse zijnen dust.
Zuu gingt hij noar de woatervloed
Pakteg’ een bad en dronkt al goed.
Giestig peizend op zijn streke.
Bruin was - docht hij - duudgesteke
En deur Lamfried buitgemoakt...
’k Ben der toch vanaf geroakt.
Eigentlijk magge kik nie kloage,
Duud est hij en wiggedroage!?


Moar die vreugd ging op in druum
Bij het vuurtgoan langs de struum
Vield hem Bruin den beer in ‘t uge
Die doar lag, al op het druge.
En zijn blijdschap van te veuren
Sloeg nu omm’ in gruter treure.
Hij riep vol nijd mee ‘t huufd guul ruud:
”Lamfried, oh, Gij kèzekop, gij dwoazekluut!
Gij liet zuu moar den beer ontsnappe,
Die ‘k u brocht veur duud te kappe?!                                                                                              
Kalf, wat hedde nu gedoan!
Azuu ‘n goe brokske loate stoan
Dadde nie overal moar kuupt.
Of hoade ‘t vel hem afgestruupt,
’t Was zuu een schuun fourruu*                                   * >Fr. fourure: pels
Om t’ hangen aan de muur!
Moar ‘t es veur Pietse Snot* geweest                            * nutteloos, tevergeefs,
Gelijk of da’g het hier nu leest... voor niks.


En Reinoart gingt den heuvel neer
Kwam dichter bij den beer
Veur te zien hoe ‘t mee hem stond.
Guul zijn lijf die was ien wond’
Mee moeite kost hij hem verroere.
En hij vond leedvermoak in ‘t loere
En hij was blije oast hij ‘t zag.

”Poater,” zeit hij,”Goeien dag!
Seg ne kier, gij beste vriend,
Wa veur nen hiere da’ gij dient?
Gij droag zuu’n oard’ge ruuje kap’?
Wat es da veur een broederschap?
En die uw kruine hee geschore
Hedd’ uuk uw uure aan verlore!
En g’ hèt uw handschoens uitgedoan!
Wilde gij soms zinge goan
Uw complete*, uw getijde(*)?”                       * completen: avondgebed ter
                                                                     afsluiting.

En da kost Bruin nie langer lijde.                      
Zuu schimpt’ge vos en lacht’g’ hem uit           * Getijden: gebeden uit het
Onzen beer hield het nie uit                              kerkelijkbrevier die op bepaalde
Dat de vos in al zijn smart                                tijdstippen moeten gebeden worden:
Hem nog altijd kluut en sart.                             metten, lauden,terts, sext, none,
Nie in stoat om hem te wreke                           vespers en completen.
Voeldeg’ hij zijn herte breke.
Hij kroop vuurt, schuun lam en luum
En rold’g hem weren in de struum.
Om van de vos te zijn ontsloage
Liet hij de struum hem verder droage
Noar een afgelege strand
Woar dat hij ligge ging in ‘t zand.


Were noar 't Hof


Hoe zoet hij noar ‘t Hof nu moete
Mee moeite droagen hem zijn voete
Veur gien miljoen die wilt hij stoan!
Nog veur gien hespe wilt hij goan!
Niemand kost hem weregeve
Wa in den iek* was vastgebleve:                                * eik
Klèwe, voete, uur’ en vel
Zaten in de spleet nog wel.
Huurt, hoe dat den tocht bestond:
Mee zijn gat al op de grond
Die kost hij zitte zonder ziere.
En hij schoof, ‘t was ‘t ziene wird,
Op ‘t gemak op zijne stirt.
Soms roldeg’ hij hem op nen bol
En dat die hield hij mijle vol.
En azuu kwamt hij aan ‘t Hof
Goe rijpe veur het kirrekhof!
Ze vroegen hoastig t’allen kant
Wat er doar roldege in ‘t zand?
Keunink Nobel zag alras
Dat ‘t zijnen trèwen bode was

”Moar Bruin, mijne goeien Hofgenuut
Wa ziet er toch uw huufd zuu ruud?
En op uw lijf stoan al die wonde!                    
Ik hè u zuu nie wiggezonde!                          
Wie hee ter u azuu mismoakt?"

”Oh, Keunink, eed'len Hier,
Wreek mij, om uw eigen ier,
't Was weer de smir'goard
Van ne Reinoart
Die zuu vals was en zuu wried,
Mij dee verlieze klèw' en klied
- En vergeet mijn koake en mijn uure niet! -
Jij* die mij moakt'ge lijk dadde ziet...?"                    * hij

Tons hield de keunink plechtig Road
Over de vos zijn gruweldoad.
Nen twiede kier ginge z' hem doage*                       * voor het gerecht brengen
Om hem om uitleg te goan vroage.
Koater Tijbaort zoe't nu zijn
Om te hoale da venijn.
Tijboart was een beetse zwak,
Hij liep nie guul op zijn gemak.


Tijboart de koater in de petoaters...

"Gij goat nu da biest goan hoale.
Wil mijn coleer nie nederdoale
Al op uw eigen huufd!
Weerstoat hij d'and're bieste fel,
Al dees hiere peize wel
Dat hij zal doen wat dadd' hem roadt.
Komt hij nie, 't es tot zijn kwoad
Me goan hem hangen aan zijn bielde*                 * > Fr. bille: kogel, bol; hier: hoofd
Tot de schand van zijn famielde.
Tijboart! Goat! En zegt hem dat!"

Tijboart beefde woar dat hij zat...
"Keunink" sprakt hij, "'k goa nie girre*                         * graag
'k Ben moar nen oarme sukkelirre
Ik, zuu'n klein onnuuzel biest,
Tzelfs nen beer, zuu sterk en driest,
Moest nog Reinoart achterloate.
Wa zal mijn bevel tons boate?!
Toch volbrenge'k uw gebod."

"Ge zij wel klein, moar uuk gelierd!
Zuu sprak de keunink. "Da vermiërt*                           * vermeerdert
Al uw vermeugens miër dan kracht.
Iemand die wordt stirk geacht,
Die deur list bekome kan
Wat da ne stirken oorlogsman
Zoe verkrijge deur geweld:
List moe tege list gesteld!
't Es t'hopen dat u goe mag goan!"

En zuu ging Tijboart op de boan...                                               
Al op ne vierwig onderwege
Vloogt er hem een kroaie tege.
"Veugel", riept hij opgetoge
"komt algèw' bij mij gevloge.
Vlieg toch langst de rechtsche kant!
Moar ze namt de linkerkant.
Ze ging zitte op een hoage.
Da veurspeld'ge zekers ploage...
Woart de veugel rechts gekierd
Tijboart hoat er uit gelierd
Dat 'r hem wachtte goed geval.
Nu verdweent dat uitzicht al.
En pertang*, hij vatte moed                                        * > Fr. Pourtant: nochtans
En hij deed wa ied'rien doet.
Hij geboard'ge: 't goa mij wel!
En hij liep, nu troage, tons snel,
Totdat hij kwam aan Malpertuis.

Reinoart was gelukkig thuis.
"Magge 'k u ne goeien oavond geve?
De keunink stoa u noar het leve.
Komde gij mee noar 't Hof mee mij?

"Tijboart, neefke, ben kik blij,
Blijft hier sloape van de nacht
Iere bewijze'k wien ik acht!
Morgen, oaze'k op zal stoan,
Zal 'k mee u ten Hove goan,
Morgen oas den dag begint!"
Tijboart was al goe gezind.

"'t Woar toch beter dan wij hede,
Nog de reis ten Hove dede,
Dan tot morgenvroeg te wachte
't Moanlicht schijnt op birg' en grachte
Zuu kloar of was het vollen dag."

"Nie, nie,"zei Reinoart, "'k ben benijt.
Oas ge zuu alliene in den donker zijt...
Nie, ge moet hier sloape blijve."

Tijboart gingt doar nie om kijve.
En omdat hij van gien ete sprak
Vroegt hij: "Reinoart, magge 'k wete
Wat damme wij sebiet goan ete?"

"'k Wil u nie mee honger loate.
Hedde gij goeste noar heuninkroate?
'k Hè nog een stukske noar uwe mond.
't Smoak zuu goe en 't es gezond.
Ahwel, wad huure'k? Wild' gij iet?"

Moar Tijboart sprak: "Da smoak mij niet!
Hedde gij anders nie in huis?
'k Hè goeste noar een vette muis."

"Ah, Wad huure kik doar?
't Es toch nie woar?
Zijde gij op muize zuu verzot?
Oas't moar dad' es, och Hiere God!
Ahwel, de paster, mijn' gebuur
Hee't er wel duuzend in zijn schuur.
Ah, 'k begin nu al te woatertande.
Het beste wild uit alle lande
Smoak lijk muize nie zuu fijn.
Breng mij toch woar dan ze zijn!
Een vette muis noar mijnen tand?
Dat ete, es mij gien mishand!*                              * nadelige omstandigheid,
En Reinoart zei: "Kom op, op gank                             hindernis.
Me stoan hier thuup'* al veel te lank... "                 * te hope , samen, met zijn allen

En azuu liep neefke Tijboart
En zijn nonkel Reinoart,
Zuu rap of dan ze koste telle,
Mee grute stappe en wrie snelle,
Recht tot aan de poatersschure
Die mee ird'ne mure
Langst alle kante was beloke*                                * omgeven
Tot dat de vos was ingebroke...
En hem wrie hoa tegoed gedoan
Aan de poape* zijne vetten hoan.                           * paap, pastoor
De pasterszeune, Martinet,
Die hoa al veur dat gat gezet
Ne strop! veur diene vos aan t' hange
Want hij zoe hem moar wa gere vange.

En Reinoart - da schurkachtig dier -
Die 't wist, sprak: "Tijboart, jongene, hier!
Kruip moar deur da goat noar binne
En u smulpartije kan beginne.
Huurt de muize piepe! Treuzelt nie...
Frit* z' op binst da'k het zie.                                  * vreet
Kier were al van 't ete zat
'k Blijf hier wel zitte veur da gat.
Me moeme moake dan wij twien
Van den oavond nie mier schien
Want morgenuchtink nog veur 't lof
Moeme zijn aan 's Keuninks Hof.
Morgen keunde bij mij logere
Mijn wijf zal wel den buik soignere.
Allez, goad' hier nu blijve stoan?
Of moe kik misschien veure goan?"

"Zoe kik mij da nie berèwe?
Pasters zijn nie te betrèwe.
Dus,... doage 'k ze nie geren uit..."

"Allez... allez..., veuruit!!

Den Tijboart, 't kalf, die springt in 't goat
En al meedien voelt hij den droad
Die schirp in zijne nekke snijdt
En hij wier nu toch benijt*...                                      * bang
Van de ziere, mier of vele
Zetteg' hij op een grute kele.
Dat klonkt deur mirg en groate
Da't Reinaert huurdege op stroate

En riep: "Vinde de muize goed, en zijn ze vet?
Moest da nu wete Martinet,
Da gij hier al da wildgebroad
In uw kasrolle sloat
- 'k Weet ei'tlijk nie hoe dadde't meugt -
Hij moakteg' er u nog een sijsse* bij die deugt!          * saus
Seg, moat,... gij zingt binst dadde eet?
Es da de mod' aan 't hof, da 'k weet?"..

Azuu klonk Reinoarts leedvermoak.
Den Tijboard hongd al aan den hoak.
Hij moakt'ge zuu wrie van zijnen toot*                      * hij riep luid
Dat Martinet tons wakker schoot,
En nog half sloapend riep: "God zij geluufd
Hij es gevange die onzen hoane hee geruufd!
'k Hè mijne strek op 't goe moment gezet...
Doar hee den dief nie op gelet!

Hij stak wa struut aan in het vier.
Zuu kost hij beter zien, alhier,
Wektege zijn moeder en zijn voader
En al de kinders thuupes te goader

En riep: "W' hemm hem te stekke!
Komd all'moal mee, me goan hem nekke!
Tzelfs de paster moest hem nie bezinne
En kwamd in zijnen blute veur de pinne.

"Hier zit hij!?" riep Martinet mee luie stem.
"Luupt noar de schure, w' hemmen hem!"

De paster liept al noar de schèwe
En paktege 't spinrok van zijn vrèwe.
Moeder Julocke omstakt een kisse
Die doar nog lag al veur de misse.
Den poape bleef veur Tijboart stoan
Begost hem op zijn smoel te sloan.
De paster in 't bluut gat - da zulde straks wel mirke-
Was bezig mee het kattebakkes te bewirke.
't Regendege sloagen op Tijboart zijn oarm huufd.
Een uug wast hij al kwijt: deur Martinet geruufd.               
Den poap stond mee 't bluut klokkespel te zwoaie

En zei:" 'k Goa hem ne wrieë woafel droaie!
'k Goa 't rotbiest duud en sloan!?..

Oas Tijboart zoagt dat hij noar piereland zoe goan,
Kreegt hij wa mier courroage*:                                          * > Fr. courrage: moed

"Diedjuu, 'k stek hem al bij zijn foaze*!                               * bij zij geslachtsdelen

En 't zoe de paster goan te schande:
Mee alle twie zijn klèw'en tande,
Sprongt hij tusschen 's pasters biene
Veur hem een stukske kluut te liene,
Al noar zijn buzze zonder noad,
Woar dat hij mee de klokke sloat.*                                     * scrotum en teelballen.
Da dink vield af al op de vloer.
De vrèwe - diep bedroefd - die zwoer
Op 't zielke van heur pa
Da z'r veel geld veur over ha
Oas ze hoa keune veurkome
't Malheur de paster overkome.

Ze zee: "Da spel droagt duvels etiket
Beziet dat hier nu, Martinet,
Doar ligt 't geriedschap van uw voader...
En tzelfs al wordt zijn wond nie kwoader
't Zal nie mier vet zijn mee 't liefdesspel
'k Beseffe da moar al te wel!"

Reinoart ston' nog altijd veur het gat
En viel bijkanst van 't lachen plat.
Zuudat er hem, langs vossenreet,
Ontgleed 'n kolossoale scheet...
En hij zei still' al op zijn zokke:

"Zij moar stille, vrèwe Julocke,
Schie nu moar uit mee uw getuit,
Hij ziet er al veel beter uit.
't En es gien schande
Dat hij moar ien klokke luidt."

En zuu truustege Reinoart de poatersvrèwe
Die heur van't tsjiepe nie kost hèwe.
En vos liep, blije om Tijboarts lot
Wrie giestig schuiflend noar zijn slot.
Binst dat de koater, al half duud,
Nen inval kreeg in zijne nuud
Want nu gave z' hem gien sloage
Om de paster wig te droage.
Zuu trokt hij veurdiel uit 't bestand
En dank zij zijne schirpen tand
Hoat hij rap de strop in d' hand,
Kroopt al guul rap deur het gat
En koos 't ieste griedste pad
Da noar 't paleis weer liep.
Oast hij doar aankwam was't al dag.
En Nobel, die hem kome zag,
Al sukk'lend, ziek en mee twie stokke,
Zag dat 'r een uug was uitgestoke!
En hij moakteg' hem wrie kwoad
Over Reinoarts smir'ge doad.
Sebiet* die hield hij Grute Road.                   * > Fr. subitement: onmiddellijk, subiet
En zei tot zijn baronne:

"Hier moe wroak op zijn verzonne!
Niemand vond 't een goe besluit.
En gien veurstel kwamt er uit.
Wie brengt er hem nu het bevel?
Wie woagt er uug of muil aan 't spel?
Ter es zekerst niemand hier
Die op reize wilt noar dat dier..."


't Es Grimbert zijnen toer

Grimbert kwam noar veur, den das,
Die kozijn van Reinoart was.
"Grimbert!... niemand es zuu zot!"

En Grimbert sprak: "Bewoar mij, God,
Ik zal die karweie onverveerd
Doen lijk men mij commandeert."

'"Goa nu moar vuurt noar uwe nonkel.
Moar past op veur zijn gekonkel!"                                

En Grimbert trok noar Malpertuis.
Doar vond hij zijne nonkel thuis.
Uuk mee zijn tante Hermelijn
En al de welpkes gruut en klein.
Grimbert sprak fel Reinoart toe:

"Zeide gij 't kwoaddoen nog nie moe?
Vievig* worde gij aangekloagd,                              * > Fr. vivement: hevig
Al veur den derde kier gedoagd,
Om veur het Hof terecht te stoan!
Oas ge morge nie en komt
Gien groase* es nog t' hope                                   * gratie
Tons besturme ze Malpertuis
En guul uw huis die ligt in gruis!
Galg en rad zijn opgericht
Die brengen uw vrèw en wicht
Allerschand'ijkst in de nuud
En nog irger: gij goat duud!
Doarom, volg mijnen beste road
't Es dadde noar de Keunink goat!"

"Kozijn, uit vries veur irger kwoad,
Goa kik volgen uwe road.
Liever - oaze'k toch moe kieze -
Da, of alles te verlieze!
Malpertuis, mijne kruust, mijn wijf,
En mijn eige dierboar lijf.
De Keunink kanne'k nie ontgoan
Ik Mag hier dus nie blijve stoan."

"Hermelijn, mijn lieve vrèwe,
Mijn kinders hange'k aan uw mèwe.
Zorg goe veur hulder, mier of nu
Moar bovenal beveel ik u
Reinoardijn, den èwste zeune:
Zijn stekskeshoar* stoat al zuu huge                      * stekelhaar
Hij magge't g'rust aan ied'rien tuge*                      * tonen
En hier, Rosseel, de kleinen dief.
Die hè kik uuk zuu hert'ijk lief
Da'k het nie en zegge kan.
Droagt er goe zorge van.
Ik goa noar 't Hof en kan't bestoan:
'k Zal mijn straffe nog wel ontgoan."


Reinoart toesde* kind en wijf                                 * kuste
En ging vuurt uit 't èw verblijf.
En Hermelijn bleefd ongetruust
Zitte tsiepe bij heure kruust.

Oan ze nu kwamen op de hei
Sprak Vos tot Grimbert en hij zei:

"Lieve Grimbert, zoete neef,
'k Ben zuu benijt da'k er van beef
Om mijn vele schurkenstreke.
'k Zoe zuu girre mijn biechte spreke
Veur damme toekomen aan 't Hof.
Choh, wa zijn mijn zonde grof!
'k Wil vergiffenes verwirve
Want 'k wete da'k moe stirve
Veur al wat da kik hè misdoan.
't Zoe mijn ziele slecht vergoan.
Ter es hier giene poater, nu,
Tons biecht 'k 't moar aan u."


"Ja, ja, moar gij moet mij belove
Van niemand mier een pirre te stove*                    * poets te bakken
En uit te schien* mee dieft' en ruuf.                       * scheiden
Want blijfde gij doarveure duuf
Tons help da biechten u gien fluit
En es u triest verhoalken uit!"


"Ik weet het wel" sprak link de vos,
"Moar luistert ne kier goe noar mij
En geef mij road doarbij:
Confiteor, pater, mater*                            * > Lat. : I k beken, aan u, biechtvader,
Da kik den otter en de koater -                        maar voegt daar voor de grap mater
En zuu veel ander dier -                                  (moeder) aan toe. Vrouwen mogen
(Zeit hij in 't Woals)                                        die functie helemaal niet uitoefenen!
Hè'k kwoad gedoan veur mijn plezier."
Grimbert nam het woord op, thans:

"Ge zeit toch giene Woal?
Veur wa klapte gij Frans?
In 't Vloams kan'k u verstoan!

'k hè", zei Rein, "Zuveel misdoan
Aan al de bieste dien der leve.
En 'k hope dan ze 't mij vergeve.
Ik hè den beer, mijn nonkel Bruin,
Doen verliezen uur en kruin,
Deur hem al in den buum te prange.
Tijboart lierd'ge'k muize vange
in de schure van de paster.
Moar als luun veur Tijboart wast er
Een goeie dessing'* op zijn muil.                         * dorsing, een pak slaag
(Hij hoa't verdiend, de gruten uil!)
Cantecloars gepluimde kinders
Krompe moar in aantal minder:
'k Hè der wel tienen* opgefrit,                          * tien
(Of ongeveer)
Oaze'k 't mij guul goe rappeleer*.                     * > Fr. se rappeler: zich herinneren.
'k hè uuk de keunink nie gespoard,
De keuningin veel leed geboard,
Deur achter hulder gat te klappe
En hulder mets nen toer te lappe.

Da was toch wel wrie lasterlijk.
Tot grute irgernesse in 't rijk.
Zuveel biesten hè 'k er opgeleid*              * er iemand opleggen: iemand beetnemen
Da't beter bleeft hier ongezeid.
Van omstandigheden en getal.
En 'k biecht hier nog moar 't strafst' van al.
Isengrim hiet'ge 'k uit list
Mijn nonkel hoewel da'k wist
Dat hij mijn geslacht nie roakt.
Poater hè 'k hem uut* gemoakt,             * ooit
In Elmaar* woar damme soame             * Zie hoger
Veur een boetnovene* kwoame.            * > Lat. noveni (telkens negen) Reeks van
Oazeme woare doar te gast,                     negen dagen waarop men ter verkrijging
Bonde 'k hem mee voete vast                   van enige gunst op bijzondere wijze bidt
Aan 't klokziel van de kirk                         tot God, Maria of een heilige in navol-
Want hij hield van 't luie stirk.                   ging van de negen dagen tussen Hemel-
Ja hij wildege 't nuunt nie loate                 vaart en Pinksteren, toen de aanwezigen
't Luiddege tons zuu uitermoate                 in de bovenzaal bleven volharden in het
Dan ze binnen Elmaar zwoere:                  gebed.
't Was den duvel en zijn moêre
Dien de klokke zuu deeje goan!
Poaters en boere liepen oan
Om te zien wie dan 't bestonde
Zuu te sturme* in de ronde                   * > stormen: de stormklok luiden bij gevaar
En Isengrim ging op en af
Ter wier geslege lijk op kaf.

Hij riep: "k wil in 't kluuster trede!"
Zonder da wast hij verlore
Tons wierd hij hoast klets* geschore               * kaal
Lijk ne poater, kort doar noar
Deên z' hem branden in zijn hoar
Dat hij lijk ne slachtos loeid'ge
Oas zijn hoar hem thupe schroeid'ge.

Moar 'k pest'g hem nog op andre wijs...
Ik lierd'g hem vischen op het ijs
Totdat hij vastvroos mee de stirt
En guul wa troef* kreegd aangesmird              * slagen
Vuurs brochte z' hem noar Vermandois*          * Oud graafsch. in N -Picardi? omtrent
Bij ne rijke poap, die kwoamd uit Blois               St.- Quentin nu departement Aisne
In zijne kelder, zijt* en zoet,                             en Somme.               * zout
Lagt er veel vlies in overvloed.
Het hoa mij dikkels al gesmoakt.
'k Hoa in de keld'r een goat gemoakt
En 'k zei dat hij doardeure moest kruipe,
't Gon dat hij deed. Hij vond er kuipe
Smoak'lijk vlies moar zwolg zuvele
Deur zijn gulz'ge wolvekele,
Da zijnen buik zuu op'n zwol
Dat hij nie were kost deur het hol...
En 'k moakt'g in 't durp guul veel lawijt
Da Isengrim al wierd benijt*.                                  * bang
En 'k liepe woar da de paster at
En guul allien aan toafel zat.
Op zijn talluur ne lekk'ren hoen
('t Was guul woarschijnlijk ne kapoen)
Want dat die at jij* alle weken.                               * hij
Moar 'k liet 'r hem gienen tand aan steke!
En 'k stekteg' hem, mee mijne mond,
Van toafel wig, woar dat hij stond!
En 'k liepe deure, jij* achter mij,                             * hij
Al roepend: "Help! Wat doede gij?!
Ne mens zijn ete wig goan tsjoepe?*                       * wegnemen, stelen
Hij kwam al mee zijn mes noar veure
Moar ope stond de kelderdeure.
Ik vloog der in en hij mij noar.
Da kieke viel mij toch wa zwoar
En 'k moest het losse, leed of lief.

"Wa!"Riep de paster, "Dief!
Uwe ruuf moede gij mij loate
Ten zal u weinig boate:
Vandoage worde gij zelf de buit!
Moar,... 'k was 't keldergoat al uit.
't Was huugen tijd da kik ontkwam.
Moar oas de paster 't hoen opnam
Die kreegt hij Isengrim in 't snot*                           * in de gaten
"Verdomme, ik moak u kapot!           
Riept hij,
En smeet het mes al in zijn huufd.
Wolf Isengrim, van moed beruufd
Wild'ge vluchte langs mijn speur*                           * spoor, dezelfde weg
Moar hij groakteg?er nie deur.
Hij kreegt veel troef*, van 't kwoaje volk                 * slaag
dad hem nu stak mee piek en dolk
En al d' gebure kwamen uit
Bij 't hure van 't geluid

En Isengrim, van moed beruufd
Kreeg veel petoaters* op zijn huufd.                       * harde slagen
Tzelfs de kinders van het dorp
Smeten der mee stienen op.
En bleseerd?e* wrie zijn uge.                                 * > Fr.blesser, verwonden
De wolf was oast nie mier te tuge*.                        * niet meer toonbaar
Uit 't hol wierd hij getrokke bij iën biën
En aan zijn kele honge ze ne stiën
Al mee een strop aan zijne kop.
Ze dreev'n hem vuurt mee drij, vier hoende*           * honden
Dien hem beten en verwondde
Totdat hij neerviel in 't gewas
Stienduud scheent oft hij was...
De kinders leien hem op een berre
En droegen hem guul verre
Al dansend buiten 't durp
En kiptegen hem in de gracht.
Doar bleeft hij ligge, guul de nacht
(k Weet nie hoe da hij thuis geroakte...


Oast hij omtrent geneze was,
En in zijn uug de vroatzucht las,
Bleve me veur een weunhuis stoan.
'k Zei dan der kiekens en nen hoan
Vet en mals en buite mate
Doar thupe op de zolder zate.
'k Ging hem weer een pirre stove*...                       * poets bakken
Tsnachts klomme wij op 't dak noar bove.

"Kruip moar langst die valdeur binne
Tons kan uw smirpartije beginne"

Lachend klomt hij huger op
En stak den domme wolvekop
Guul in de schèwe. Hij tast'ge rond...
En meedat hij gien kiekens vond,

Zeit hij: "Kozijn, 't es hier een beetse duister,
'k En hure gien kiekens, hoe da 'k uuk luister!
'k En vinde nie wa da kik zoek."


"Zoek moar ne kier in rechtschen hoek!"
En 'k riep hem toe: "Kruipt dieper in
Want zonder moeite gien gewin!
Wacht, 'k zal u helpe." En hij voer
Twisdeur de schèwe, tot op de vloer.

Het was nen huug' en zwoare val
En da moaktege veel geschal.
Al die in de koamer sliepe,
Spronge 't bedden uit en riepe:

"Milledzjuu! Wat es mij dat,
't Gien doar ploft deur 't schuurstiengat?                          
Precies nen duvel die doar zat!"

Ze vonde doar den Isengrijn.
'k Moe nie vertelle wa een pijn
Hij moest deurstoan van al die sloage
Van de pachters te verdroage!
Hij hee't guul dikkels g'had
Da'k hem bij zijn pietjen had!*                               * dat hij beetgenomen was
Zuudat hij da aan mij verwijt.


I'k Hè het mieste spijt van 't feit
Da'k vrèw Hersinde, zijn wrie schuun wijf
Diet hij liever ziet dan 't eigen lijf,
Zuu wrie misdeed.
Dat overtrof het irgste leed.
God meuge 't kwoad vergeve
Deur Hersinde en mij gedoan.
W' hèn ons getwieë loate goan...
Gedoan,... dad es helaas gedoan
Moar 'k hoa der 't liefst nog veure gestoan..."

"Hoe moe kik dad hier nu verstoan:
W' hèn ons alle twieë loate goan?
Zeg mij duid'ijk wat da 't was,
Biecht rechtuit!" Zuu sprak den das.

"Grimbert, neef," zei Reinoart toen
"'k Hèwe mij girren op mijn fatsoen
Mee mijn famielde, klein en gruut
Moeste'k u zegge blank en bluut:
Da'k mee mijn tante hè gesloape?
Vuile klap voegt aan rechtschoape
Biesten - gelijk wij - toch nie,
Het woare onbescheidenheid.
Voilà, sie, nu hè 'k al gezeid
Wa da 'k mij rappelere kan.
Geef mij de absoluse van
Wa'k zondag hè misdreve.
'k Beloof u goe te leve.
Geef mij mijn penetense, nu,
Ik geef mij guul en al aan u!
Ierwoarde neef, 'k val u te voet,
Zeg mij hoe da kik boete moet!"


Bij 't hure van die vroage,
Brakt hij een wiss'* uit d' hoage                         * dunne tak
En gaf de vos doar tfiertig sloage
Diet hij lijdzoam moest verdroage,
Veur het kwoad dat hij bedreef.
Vuurs verteldeg' hem de neef,
Dat hij vroom en broave moest weze,
Vele moest woaken en wel moest leze,
En hem onthèwe, bovenal
Van dieft' in huis of schuur of stal.
Reinoart knikt'ge bij 't vermoan
En zuu was dienen biecht gedoan.


In nen opgeluchte sfeer
Kierd'ge ze noar 't hof nu weer.
Bij de wig, dien ze begonne
Lag t'r een kluuster van de nonne
Woar tefrente* ganzen en uuk hoens,                 * > Fr.différent(es):
Vette kiekens en kapoens                                          verscheidene, verschillende
Aan 't scharr'le woare, buitenuit.
En Reinoart wist het wel, de guit!

En vroeg aan Grimbert: "Seg,
Goame wij wel de zuuste wig?
Ik peize: me moeme ginter goan,
Woar dan de schure stoan..."

Nu aangekome bij die schure
Woar dan d' hoenders buiten mure
Liepe spele, hier en doar,
Wierde ze de vos gewoar.
En hij begost almets* zijn uug te sloan               * ondertussen
Op ne felgekleurden hoan
Die ter guul vet uitzag en jong.
En hij dee ne grute sprong
Veur den hoane te goan ruve.

Grimbert riep: "Nie te geluve!...
Vervloekte man! Wa zijde van plan?!
Uw gewete weer beloan?
Ah, uwen biecht es zuust gedoan!"

"'k Was 't al vergete, lieve neve...
Sie*,'k bid da God het mij vergeve.                     * > ziet: kijk
Da goa 'k nu nuunt of nuunt mier doen..."


Ze kierd'gen noar de stroatwig were,
Over een reed'ijk smalle brugge.
Keek Rein altmoar achter zijne rugge
Noar woar de kiekens ginge.
Mee moeite kost hij hem bedwinge
Mee moeite kost hij vuder* goan.                       * verder
Moeste z' hem zijn huufd afsloan
't Was noar een kieke wiggevloge!
En Grimbert keek vol onvermoge

Noar hem en zei: "Gij grute fritzak!*                   * vreetzak, veelvraat
Hèw toch een beetsen uw gemak!
'k Kan peize wat dat er ommegoat
Girre kwoamde gij 't kluuster noader."

"Ah, bij nienoak!* 'k Leze 't Onze Voader!           * nee, ik heb die intentie niet!

Veur het zielke van da kieke
Da 'k doar uut ben weest goan pieke*                 * (weg) nemen, stelen
Of van den hoan, 't konijn of goele*                    * eend
Die 'k aan hulder bille ben goan voele..."

En ze trokke getwieën vuurt
Zwijgend stom en onverstuurd.


Recensie: Aan het luisteren naar 'Reinoart de Vos'. Hulde aan Eddy Levis, die deze geniale Gentse versie van het gekende dierenepos schreef. Dit luisterverhaal is spannender dan James Bond, even grappig als Monty Python en in even wonderschuun Gents als de toale van Pierke. En dat wil wat zeggen. Te koop in het STAM.

                                                                                                                    Leentje Van Hoorde


Wie dat er doar mîer wil over leze schaft hem den boek aan :  "REINOART DE VOS, noarverteld in 't Gentsch noar 't origineel Middelnederlans verhoalinkske deur Eddy Levis", zuu verdient de Sosseteit der uuk nog een cenzeken aan!


 




LINKS      


http://www.literairgent.be



http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Reineke_Fuchs?uselang=nl#mw-subcategories


www.reynaertgenootschap.be


http://roman-de-renart.blogspot.com/


http://nl.wikipedia.org/wiki/Van_den_vos_Reynaerde


http://nl.wikisource.org/wiki/Vanden_Vos_Reynaerde


http://www.facebook.com/pages/Reynaertgenootschap-vzw/368312377681


http://www.nieuwsblad.be/cnt/bljve_02086226






De roste smeerlap wint nie altijd !

 






Kijke noar Reinoart de Vos...


http://www.youtube.com/watch?v=ccSZhYEZoZE



http://www.youtube.com/watch?v=jdMBTTEFzIY&NR=1



http://www.reinekefuchs-museum.de/







Reinoart De Vos


Recensie deur Herman Balthazar,

îere-gouverneur Uust-Vloanderen (In 't schuun Vloms)


Verschenen in het tijdschrift 'Ticelijn' van het Reinaertgenootschap.



In een enquête uit 2002 bij de achtbare leden van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (die Nederland en Vlaanderen omvat) is Van den vos Reynaerde nummer twee geëindigd als meest waardevolle tekst uit de geschiedenis van de Nederlandse literatuur. Nummer één staat Max Havelaar van Multatuli. Bij de Vlaamse leden stond Reynaert zelfs op de eerste plaats. Andere grootheden uit onze literaire top tien zijn Willem Elsschot, Hugo Claus en Louis Paul Boon. Alle vijf hebben ze een aantal gemeenschappelijke kenmerken, waaronder een stoute taal, van een literaire kwaliteit die de eigen grenzen overstijgt en in vele Europese taal- en cultuurgebieden bekend is. Het gaat ook om auteurs die een blijvende aandacht krijgen in fan- en studiegroepen, wier aandacht voor die literaire kwaliteit verder reikt dan louter lectuur en filologisch onderzoek. Nog tijdens zijn leven kreeg de auteur die de Max Havelaar schreef bewonderaars die men multatulianen noemde. In Vlaanderen was de eerste Julius Pée (1871-1951), die in 1894 promoveerde op een dissertatie over Multatuli. Zijn geestdrift blijft tot heden nazinderen. Men vindt er een verrassende getuigenis van in het boek van Atte Jongstra, De Multatulianen. 125 jaar Multatuli-verering en Multatuli-hulde (Amsterdam, 1985). Hetzelfde geldt zeker voor Van den vos Reynaerde. ‘Willem die Madoc maakte’ heeft na 750 jaren nog steeds een grote schare ‘reynaerdianen’ achter zich, die op vele terreinen de literaire en culturele erfe-

~ 203 ~

Tiecelijn 21


nis van dit epos met ongetemde geestdrift bestuderen en uitdragen. Kijk alvast naar de rijke inhoud van het jaarboek waarvoor ik deze recensie mag schrijven.

Uitgaven, bewerkingen, hertalingen en studies allerhande van en over Van den vos Reynaerde zijn echt ontelbaar en helemaal onoverzienbaar is de literatuur over het Reynaertfenomeen, niet enkel in de Nederlandse cultuur, maar ook als Europees erfgoed. Dit hoef ik in Tiecelijn niet te onderstrepen. Wel wil ik mee een antwoord zoeken op de vraag naar het nut en de waarde van weer eens een nieuwe bewerking/ hertaling en deze keer dan in het Gentse dialect, zoals Eddy Levis, een groot kenner van dit toch heel bijzondere dialect, het zelf uitmuntend spreekt en schrijft. Ik wil meteen het antwoord geven dat ik in deze recensie wil verdedigen. Ja, het heeft zin en ja, het resultaat voegt een zeer waardevolle schakel toe aan de rijke voorraad aan bewerkingen van de oorspronkelijke tekst uit 1250-1260.


Ja, in de eerste plaats omdat het oorspronkelijke werk in Gent geconcipieerd en ge- schreven is. Het wetenschappelijk onderzoek laat hierover nog weinig of geen twijfel bestaan. Het is geschreven in de volkstaal zoals we vanaf de elfde-twaalfde eeuw in vele Europese volkstalen literaire en juridische teksten zien verschijnen naast die in de lingua franca, het Latijn. Noch het Oudfrans, noch dit vroege Nederlands van de dertiende eeuw was als standaard van de geschreven taal reeds competitief en evenwaardig met deze lingua franca. Er waren nog vele varianten en precies daar- door trouwens konden filologen-dialectologen aanvullende argumenten vinden voor de ontstaansgrond in het Gentse. Op vele plaatsen in de tekst, in vele woordspe- lingen kan men echter in deze Nederlandstalige versie van het Reynaertepos ook de sociale taalstrijd of minstens de taalspanning terugvinden die in de dertiende eeuw in het graafschap Vlaanderen merkbaar was in het gebruik van het Frans bij de hoogste elite – zeker in de grafelijke kringen – en het toenemende gebruik van het Nederlands bij een toenemende groep mondige stedelingen in hun culturele, admi- nistratieve en juridische dagelijksheid. De Franstalige Roman de Renart was zonder twijfel mee de voedingsbodem voor de Nederlandstalige Van den vos Reynaerde. En de Franse branches, die vroeger ontstonden – sommige misschien in de omgeving van de kathedraalschool van Orléans? – waren op hun beurt schatplichtig aan één van de grootste literaire monumenten van de twaalfde eeuw: de Ysengrimus, een epos van 6500 Latijnse verzen, geschreven rond 1150 en opnieuw in Gent! Het is de eerste tekst waarin de antropomorfe wolf Isengrimus tegenover de vos Reynaert staat en het gaat duidelijk meer om sociale satire dan om een traditioneel dierenepos. En het toont vooral de intellectuele kracht en eruditie, die reeds in de twaalfde eeuw een brede uitstraling kende vanuit de Gentse abdijen Sint-Pieters en Sint-Baafs.

Deze uitstraling was nog in aanzienlijke mate toegenomen in de dertiende eeuw, vooral dank zij de groei van de stad als nieuwe seculiere macht tegenover die van graaf en clerus. Ook die heeft grote invloed gehad op de literaire waarde en inhoud


~ 204 ~

Tiecelijn 21


van Willems Van den vos Reynaerde. Het werd nu in omgekeerde zin het eerste Ne- derlandstalige werk dat op het eind van de dertiende eeuw in het Latijn werd vertaald, wellicht in de omgeving van de kapittelschool van Sint-Donaas in Brugge, dit andere intellectuele centrum in het graafschap Vlaanderen, waar die andere literaire grootmeester, Jacob van Maerlant, zijn opleiding kreeg.


Hiermee beland ik bij een eerste – mineure – kritiek op het werk van Eddy Levis. In zijn titel op de omslag schrijft hij: ‘noar ’t origineel Middelnederlands ‘verhoalingske’’. Het gaat helemaal niet om de bewerking van een ‘verhaaltje’. Het gaat om een nieuwe vertaling van een ongewoon groot meesterwerk dat meer dan alle andere Reynaert- verhalen een invloedrijke klassieker is geworden vanuit alle oogpunten.


Aan iedereen raad ik de lectuur aan van Stemmen op schrift. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf het begin tot 1300 (Amsterdam, Bert Bakker, 2006). Het is een wetenschappelijke, maar verbluffend spannend geschreven literatuurstudie van de grote specialist, professor Frits van Oostrom, die o.m. met Maerlants’ we- reld (1996) grote internationale faam verwierf. In de vroege middeleeuwen ging een boek van twee polen uit: Latijn en kerk. In de loop van de twaalfde eeuw, betoogt Van Oostrom, werd het boek ontdekt als medium voor volkstaal en wereld. In dit proces heeft de Nederlandstalige literaire productie van de dertiende eeuw een zeer opgemerkte plaats gekregen. Het laatste en vijfde hoofdstuk van Stemmen op schrift draagt als titel ‘Willem en Jacob’. Zoals de rest van het boek leest het als een span- nende roman, die indrukwekkende argumenten aanbrengt om de literaire betekenis te onderstrepen van de ons biografisch nog onbekende Gentenaar Willem en de wel goed bekende Bruggeling Jacob van Maerlant. Van Oostrom brengt vele elementen aan die aantonen waarom Willems versie het reeds algemeen bekende Reynaertverhaal naar een literair hoger niveau tilde. Het wordt door zijn meerduidige inhoud vooral merkbaar vanaf de derde hofzending naar de misdadige vos, de zending van Grimbeert de das. De vos blijft dan niet – zoals in een traditioneel cowboyverhaal uit de Far West – een eenzame bandiet in strijd met wet en orde, maar hij wordt zelf de contestant van de staatsorde, die door de geldlust van koning Nobel verwordt tot een schijnorde. En dan toch weer een orde, die verrassend, opnieuw meerduidig en cynisch hersteld wordt door een laatste deus ex machina, de luipaard Firapeel. Het zijn de twee slotverzen: ‘Met Firapeel datsi ghinghen / Ende maecten pays van allen dinghen’ (bij Levis: ‘Met Firapiel ginge ze mee / En slote mee de keunink vree’) die dit herstel van de orde aanduiden, maar met een open vraagstelling. Niets zal nog zijn als vroeger.


In de oorspronkelijke tekst zitten de meerduidigheid en de satire zowel in de plot als in de taal. De spitse humor en de erotische ondertoon is zowel situationeel als talig. Dit is dus de grote uitdaging voor elke bewerker van het oorspronkelijke stuk: trouw zijn aan de inhoud en een gelijkwaardige taligheid vinden. En dit maakt de


~ 205 ~

Tiecelijn 21


bewerking van Eddy Levis in het nu gesproken Gentse dialect zo merkwaardig. Hij is in deze dubbele, aartsmoeilijke opdracht zeer goed geslaagd, op enkele fouten en foutjes na, die iedereen naar eigen smaak en oordeel wel zal aanvoelen. Ideaal is de Gentse hertaling te lezen naast de oorspronkelijke tekst. Wie die moeite wil doen zal in elk geval opmerken hoe zorgzaam en inventief Eddy Levis is te werk gegaan om telkens een Gentse versvoet te vinden (voor 2.749 versregels!) en toch de oorspron- kelijke tekst trouw te blijven. Soms moest hij zich daarbij een dichterlijke vrijheid permitteren, die noodzakelijk was voor het beter begrijpen van de tekst door de lezer in de eenentwintigste eeuw en die vooral beter aansloot bij de eigenheden van het Gentse dialect.


Als voorzitter van de ‘Gentsche Sosseteit’ en in vele studies en verenigingen heeft Eddy Levis bewezen hoe goed hij de finesses van dit dialect kent. Het staat zeer apart van alle andere Oost-Vlaamse dialecten. Het Gents dat nu nog gesproken wordt, is een veralgemeend overblijfsel van diverse Gentse dialectvarianten, die zich in ver- scheidene wijken van de stad hebben ontwikkeld tussen circa 1750 en circa 1950. Het zijn de twee eeuwen dat Gent voor het eerst sinds het einde van de middeleeu- wen opnieuw een grote demografische groei beleefde, die sterk verbonden was met de industriële textielrevolutie en die van Gent een industriële oase maakte met een zeer talrijke arbeidersbevolking. Als leek ter zake, maar wel als Gentenaar, verwijs ik hier naar de veel grotere kennis van de dialectologen die Eddy Levis hebben geadviseerd, in de eerste plaats emeritus professor Johan Taeldeman en prof. dr. Jacques van Keymeulen. Johan Taeldeman heeft dit jaar, in opdracht van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, de uitgave verzorgd van het proefschrift van doctor Jan Oscar de Gruyter (Het Gentse Dialekt. Klank- en Vormleer, ed. J. Taeldeman, KANTL, 2008). Samen met het Gents Woordenboek van Lodewijk Lievevrouw- Coopman (net als de dissertatie van De Gruyter ook opgezet in 1908, maar pas in 1949 afgewerkt en gelukkig heruitgegeven door de zorgen van L. Broers in 1974) leert het oude werk van (Jan) Oscar de Gruyter en het woordenboek van Lievevrouw-Coopman ons de zeer bijzondere klank- en vormleer van het Gents.


Voor een niet-Gentenaar is het verdomd lastig deze klanken, vormen en uitdrukkingen onder de knie te krijgen. Daarom een goede raad bij het kopen en lezen van dit boek: lees eerst de inleidingen van Johan Taeldeman en van auteur Eddy Levis en neem dan de twee cd’s die u vindt in de voor- en achteromslag van het boek. Met zijn welluidende en puur Gentse stem leest Jacques Vandersichel de verzen voor. Luister terwijl u zelf de verzen meeleest: het is, dat verzeker ik u, een prachtige en boeiende ervaring. Welk Gents er in 1260 gesproken werd, weet niemand meer, maar ik droom ervan dat Willem kon mee luisteren. Af en toe zou hij vragen: ‘explikeer mij da ne keer’, maar op het einde zou hij zeggen: ‘Proficiat, messire Eddy, gij hebt mijn werk eer aangedaan’. Dat zou hij zeggen, die ons onbekende Willem (of Gieljam), die de ons ook onbekende Madoc schreef. En zeer terecht.


~ 206 ~

Tiecelijn 21


Eddy Levis, Reinoart De Vos. Noarverteld en op rijm gezet in ’t Gentsch noar ’t origineel Middelnederlans verhoalinkske, Gent, De Gentsche Sosseteit, 2007. ISBN 978-90-809-3142-8.



Reinoart de Vos, nu uuk in

't Chinees !!!


http://readingtimes.com.tw/TimesHtml/ad/FZ0109/index.html

 

Werekîere:  http://www.sosseteit.gent/Reinoart_de_Vos.html





Tuin van verleden


(lezing uitgesproken op donderdag 17 juli 2008 bij de opening van de tentoonstelling ‘Tuin van Verleden’ in Gent Hof van Ryhove, Onderstraat)


I n 1846 schreef Karel Lodewijk Ledeganck een pagina’s lange, weerbarstige ode aan de stad Gent. Ook toen al had Gent een roemrijk, maar verloren gegaan verleden. En die roem, volgens Ledeganck:



Is als een bloem,

Die nimmer wederbloeit,

wanneer zy eens ontblaêrde.

En in zoo menig staetsorkaen,

Als over u is opgegaen,

Is de uwe neêrgestormd,

en ligt verwelkt ter aerde.

Al wat gy nog behoudt van uwe aloude faem,

En ongeschonden draegt, is uwe aloude naem.



De ‘U’ in dit gedicht is natuurlijk Gent en het is tot die de stad waar hij een jaar later zou sterven, dat Ledeganck toch op de eerste plaats zijn liefde uitspreekt:



Ik min u als ‘t gebloemt dat in uw tuinen bloost,

En ‘k juich dat gy de wieg zyt van myn dierbaer kroos



Gent was doorheen de eeuwen de wieg, het sterfbed, de mansarde, de schoolbank, het slagveld van lief en leed voor vele dichters. Die dichters heeft de vzw HAM uit de vergeethoek willen halen met de poëzietentoonstelling ‘Tuin van Verleden’. Overal in de tuin vind je zerkjes met gedichten op. We weten dat de Franse dichter Henri Chopin ooit gedichtenbundels vergeleek met grafzerken, met ‘des tombes’. Poëzie moest volgens hem tot leven gewekt worden doorheen de stem en doorheen live-gebeuren hier en nu. Maar vanavond en de rest van de Gentse Feesten dienen zerken niet om iemand ten dode te dragen, maar zullen ze synoniem staan met een plaats om tot rust te komen, met een plaats die ons herinnert aan 1) het roemrijke poëzieverleden van Gent, 2) dat we pas diepgang in ons leven kunnen voelen wanneer iemand ons vertelt hoe het voelt 3) dat we daadwerkelijke dromers moeten zijn en last but not least 4) dat het begin van liefde altijd het mooiste is, of in de woorden van Georges Rodenbach:*



Dis, les commencements d’amours

sont les meilleurs!

C’est une impression, une réminiscence

De souffrance finie et de convalescence,

De malades guéris qui reviennent d’ailleurs.


Qui reviennent chez eux, dans leur maison rouverte,

S’appuyant l’un sur l’autre, incertains de leurs pas ;

Ils vont se regardant et parlant encore bas

A travers le jardin dont la pelouse est verte.


Ils gardent dans leur yeux le soleil du Midi

Et dans l’eau du bassin ils se trouvent moins pâles,

Mails ils ont peur encore et se couvrent de châles

Lorsque le soir descend dans le parc attiédi.

Car sont-ils bien guéris ? Ne sont-ils plus malades

Du mal d’être trop seul et de ne pas aimer ?

Et leurs coeurs, doucement inquiets, vont semer

Leurs rêves dans le vent comme des sérénades !



De tentoonstelling kwam in twee stappen tot stand. Er is in een eerste stap een keuze van dichters gemaakt. Sommige namen zal u misschien missen, het lukte niet altijd om de auteursrechten geregeld te krijgen, maar ik denk wel dat we over het algemeen we een representatief geheel hebben kunnen samenstellen, met bijvoorbeeld ook aandacht voor oudere teksten van voor de twintigste eeuw en ook de Franstalige Gentenaars van rond de vorige eeuwwisseling, die internationale roem behaald hebben in hun tijd, zijn meer dan voldoende vertegenwoordigd.


Eens de dichter gekozen, was het mijn taak als curator om van elke dichter een gedicht te kiezen. Het is altijd mogelijk om over het werk van een dichter te discus- siëren en over de sterke en zwakke kanten, de sterke en zwakke momenten van een werk tot overeenstemming te komen, maar wanneer het erom gaat om uit een levenswerk één gedicht te kiezen, en dan nog liefst een gedicht dat op het formaat van zo’n zerkje past, kan de keuze niet anders dan persoonlijk zijn. De tentoonstel- ling is dan ook op de vijfde plaats, naast alle andere redenen die ik al opsomde, een uitnodiging om het niet eens te zijn met de keuze en het werk van de dichters te lezen of te herlezen en je eigen favorieten te kiezen.


Zelf ben ik heel erg blij ben met deze tentoonstelling en met de uitstekende keuze die er gemaakt werd. Ze bevat enkele van mijn favoriete gedichten. Het gedicht ‘Dronken poes’ van Johan Daisne bijvoorbeeld, waarin een poes de foxtrot danst en over haar poten valt, maar waar tegelijk de poëzie zelf lieflijk zwijmelt en meezingt met Marlene Dietrich. Het is, denk ik, het ideale gedicht om terug de Gentse Feesten in te gaan.


Ook het gedicht van Richard Minne vind ik een pareltje. Het staat wat apart opgesteld in de tuin en u zal onmiddellijk snappen waarom. Het gaat als volgt:



Uitkijk


Soms zit ik op den uitkijk in een boom

boven de vlakte en zie de menschen loopen.

Zij ijlen gelijk schimmen in een droom;

zij scheiden om weer samen te gaan hoopen.

Zij draven, draaien, dretsen links en rechts,

te voet, per huifkar, rijwiel of in treinen.

Pioenen op het schaakbord eens gevechts?

Of niets dan ijdel spel van dwarse lijnen?

En hoe ik dit krioelen en dit kolken

van op mijn uitkijk wijselijk bespied,

of ‘t wellicht een gedachte wil vertolken:

ik dub mij scheel. En gij? Ontwert gij iet?



Naast enkele van mijn favorieten heb ik ook verschillende ontdekkingen kunnen doen. Op mijn leestocht in het documentatiecentrum van het Poëziecentrum kreeg ik ook de bundel Een kathedraal als troostprijs van Piet Bekaert in handen. Het is letterlijk een kathedraal van een boek, in formaat en in oplage. Het verscheen, in 1991, in een oplage van tienduizend exemplaren. Ook de vormgeving van het binnenwerk was bijzonder en echt mooi door de lange smalle gedichten. Jammer genoeg waren verschillende gedichten te lang om op een zerkje te passen. Ik hoop dat mijn uitendelijke keuze jullie zal aanzetten om ook het boek eens op te zoeken. Het is te koop op het internet voor 10 euro.


Een andere bijzondere ontdekking was het volgende gedicht van Paul Berkenman. ‘Furioso’ sprong er, bladerend in zijn bundels, onmiddellijk uit en mijn voorlopige keuzes schoof ik onmiddellijk terzijde voor het volgende kleinood:



Furioso


Voelt gij mijn nagels in uw schouder en uw zij?

Ik doe u pijn en pijn omdat ik u bemin

en haat wat ik bemin en u en omdat gij slechts mens

als ik moogt zijn en geen, en geen godin...



Zo ligt de tuin bezaaid met ontdekkingen: van de Nobelprijswinnaar Maurice Maeterlinck tot de vorig jaar overleden Ludwig Alene, van de zeventiende-eeuwse Daniel Heinsius tot Jotie T’Hooft die eigenlijk nu nog had moeten leven, van de liedschrijver Napoleon Destanberg tot de jeugd- en kinderboekenschrijver Karel Verleyen, van mensen die in de literaire geschiedenisboekjes vermeld staan, zoals Karel Van De Woestijne, Rosalie en Virginie Loveling, Emile Verhaeren, Achilles Mussche of Raymond Herreman tot schrijvers als Berten De Bels, Marcel De Backer, Jan Schepens en Roger Serras voor wie poëzie even noodzakelijk was als ademhalen. Allemaal zijn ze hier vertegenwoordigd met een gedicht.


Een enkele keer heb ik noodgedwongen af moeten wijken van het idee gedicht als een autonoom geheel. De ode van Karel Lodewijk Ledeganck bijvoorbeeld is 8 pagina’s lang en koos ik een fragment dat de dubbelheid van het gedicht toont. Ook uit ‘de kleine eva uit de kromme bijlstraat’ van Louis Paul Boon zat ik met mijn handen in het haar. Dit uitzonderlijke gedicht over een dood teruggevonden meisje en alle verdachtmakingen die daarrond ontstaan, is vandaag nog even actueel als toen Boon het schreef. Het is zo’n 35 pagina’s lang en met twee armzalige stroofjes kan ik het helemaal geen recht doen, maar ik hoop toch dat jullie ook daarvoor naar de boekhandel of de bibliotheek willen gaan.


Tot slot is er de oudste hier opgenomen tekst: ‘Van den vos Reynaerde’. Ook daarvan hebben we maar een klein stukje kunnen opnemen, maar het goede nieuws is dat we vanavond Eddy Levis bij ons op bezoek hebben. Eddy Levis heeft enkele jaren geleden het hele Reynaert-verhaal naar het Gents vertaald en hij leest vandaag speciaal voor ons voor over de ontmoeting tussen Reinoart De Vos en Bruin de Beer. Graag uw aandacht voor Eddy Levis.

Grafplaat van Willem die Madocke maekte, uit de gedichtentuin, Hof van Ryhove, (Honest Arts Movement) nu in de privétuin van de auteur.   © E. Levis

REINAERT alomtegenwoordig in Hulst (NL)    © E. Levis

Feestelijk versierde toren van het Hulstse stadhuis ter gelegenheid van het carnaval (9 feb. 2013) met afbeelding van Reinaert als pelgrim.            © E. Levis

'k Zal ulder wel nog ne kîer bij ulder pietsen hên...

Vossenkop, Gleiswerkmuseum Zell am Hammersbach, Schwartzwald, Duitsland

(dec. 2013)  © E. Levis

Iets over 't Middelnederlands


Het Middelnederlands is een voorloper van de moderne Nederlandse taal. Het werd tussen 1200 en 1500 in het huidige Nederlandse taalgebied gesproken. Middelnederlands was de opvolger van het Oudnederlands. Het Noord-Middelnederlands wordt ook wel Diets genoemd, vooral door niet-taalkundigen. Verder bestaan ook Vlaams en Brabants in deze talengroep.

Onderscheid met Oudnederlands

Het Middelnederlands onderscheidt zich onder meer van het Oudnederlands door het afzwakken van de klinkers in de richting van een sjwa, ook wel klinkerreductie genoemd. Zo veranderde vogala bijvoorbeeld in vogele (in modern Nederlands: vogels).

Hoewel er in het Middelnederlands veel meer is overgeleverd (in de vorm van handschriften en de vroegste gedrukte boeken) dan van Oudnederlands en dit de begrenzing in de tijd bepaalt, is het onderscheid dus mede taalkundig van aard.[1] In het zogeheten Corpus Gysseling (1977-1987) zijn naast de Middelnederlandse teksten tot 1301 ook alle Oudnederlandse teksten opgenomen.


Geen eenheidstaal

Linguïstisch gezien is Middelnederlands niet meer dan een algemene naam voor een aantal (niet altijd even nauw verwante) talen of dialecten die in de Late middeleeuwen in het huidige Nederlandse taalgebied werden gesproken en geschreven. Er was toen nog geen standaardtaal, maar alle Middelnederlandse dialecten waren vermoedelijk in meer of mindere mate wederzijds verstaanbaar (want minder uit elkaar gegroeid dan de huidige).


Grammatica

De grammaticale opbouw van Middelnederlandse teksten verschilt grondig van die van het moderne Nederlands. Waar naamvallen in de moderne taal beperkt blijven tot enkele uitzonderingsgevallen en versteende uitdrukkingen, zijn ze in het Middelnederlands nog volop aanwezig. De taal kent vier verschillende naamvallen: de nominatief, de genitief, de datief en de accusatief. In de loop van de tijd is er een evolutie naar minder naamvallen (deflexie) merkbaar. Het naamvalgebruik heeft als gevolg dat er geen strikte woordvolgorde in een zin nodig is, wat voor iemand die Nederlands kent vaak vreemd kan aandoen. Vooral in rijmteksten wordt vaak de woordvolgorde aangepast. Als tweede valt ook de tweeledige ontkenning op. Een ontkenning bestaat uit twee delen, vaak 'niet' en 'ne'. Echte strikte regels bestonden er nog niet, dus uitzonderingen zijn volop waarneembaar.


Dialectgroepen

In het Middelnederlands kan men vijf hoofdgroepen aanwijzen:

  1. 1.Brabants was de taal van het gebied waar nu de moderne Nederlandse provincies Noord-Brabant en de Belgische provincies Vlaams-Brabant, Antwerpen, evenals het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de oostelijke gebieden van het huidige Oost-Vlaanderen, de noordelijke delen van Waals-Brabant en het zuiden van Gelderland;

  2. 2.Hollands werd voornamelijk gesproken in de huidige provincies Noord- en Zuid-Holland en delen van Utrecht;

  3. 3.Limburgs werd gesproken in het moderne Nederlands (ten zuiden van Venlo) en Belgisch Limburg;

  4. 4.Oostmiddelnederlands werd gesproken in het gebied van de moderne provincies Gelderland (behalve het rivierengebied), Overijssel, Drenthe en delen van Groningen. De Oostmiddelnederlandse dialecten vormden de meest westelijke Nedersaksische dialecten.

  5. 5.Vlaams (soms onderverdeeld in West-Vlaams en Oost-Vlaams) werd gesproken in de moderne regio van West- en Oost-Vlaanderen, alsmede in Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen.

De Limburgse en Oostmiddelnederlandse dialecten hebben ten dele mede de eigenschappen van respectievelijk Middelhoogduits en Middelnederduits, omdat de regio's waar deze dialecten werden gesproken toen vielen in het Duitse taalgebied in engere zin, zoals op historisch-linguïstische kaarten kan worden gezien. Het Oostmiddelnederlands en het Limburgs waren toen nauwer verwant aan de aangrenzende dialecten die ten oosten van de latere landsgrens werden gesproken dan aan het Middelnederfrankisch (ofwel Vlaams, Brabants en Hollands). Juist vanwege die taalkundige overlap is door de Duitse filoloog Ahrend Mihm de term Rheinmaasländisch geintroduceerd voor de Middelnederlandse literatuur in het overgangsgebied van Limburg tot aan de Rijn. In de ruimste zin zijn eerder alle Middelnederlandse dialecten, met uitzondering van de Limburgse, ook wel als Nederduits beschouwd.

In deze periode, voor het ontstaan van de standaardtalen, was er binnen het dialectcontinuüm hoe dan ook nog geen eenduidige taalgrens tussen de huidige standaardtalen Nederlands en Duits. Met de ontwikkeling van de Nederlandse standaardtaal begon een volgende fase: het Nieuwnederlands.


Literatuur

  1. •M. Mooijaart & M. Van Der Wal, Nederlands van Middeleeuwen tot Gouden Eeuw, 2008, ISBN13 9789460040085

  2. •W.J.J. Pijnenburg e.a., Vroegmiddelnederlands Woordenboek 2001

  3. •J. Verdam & E. Verwijs, Middelnederlandsch Woordenboek

  4. •J. Verdam, met medewerking van C.H. Ebbinge Wubben, Middelnederlandsch handwoordenboek (1932; en sedertdien vele onveranderde herdrukken).

  5. •F.A. Stoett, Middelnederlandsche Spraakkunst Syntaxis, 3e druk 1923.

  6. •A. van Loey, Middelnederlandse spraakkunst I Vormleer, 9e druk 1980; II Klankleer, 8e druk 1980.

  7. •J.M. van der Horst, Kleine Middelnederlandse Syntaxis, (1981) 4e druk 1994.

  8. •A. Berteloot, Bijdrage tot een klankatlas van het dertiende-eeuwse Middelnederlands, 1984.

  9. •M.A. Mooijaart, Atlas van Vroegmiddelnederlandse taalvarianten, 1992.

  10. •A.M. Duinhoven, Middelnederlandse syntaxis, synchroon en diachroon I, De naamwoordgroep, 1988; II: De werkwoordgroep, 1997.

  11. •M.C. van den Toorn e.a. (eds.), Geschiedenis van de Nederlandse taal, 1997.

  12. •Middelnederlandsch woordenboek; Corpus Gysseling; Ca. 285 literaire teksten uit de periode 1250-1500 ISBN13 9789075566901

  13. •

Externe links

  1. •Vroegmiddelnederlands Woordenboek (Woordenboek van het 13e-eeuws Nederlands)

  2. •Middelnederlandsch Woordenboek

  3. •Middelnederlands in tien lessen

  4. •Een aanzienlijk aantal Middelnederlandse teksten is te vinden in de DBNL (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren)

  5. •Bas Jongenelen, Middelnederlandse scheldwoorden in Neder-L, Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek, 30 juli 2012.

  6. •Enkele Middelnederlandse woorden en gezegden


Vos gespot te Wondelgem/Gent. Bekijk vodeo:


http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=dmf20140505_048&_section=60044546&utm_source=nieuwsblad&utm_medium=newsletter&utm_campaign=regio-nb&M_BT=390804471929




Gent en Reinoart de Vos...

☛

    Monument Jan Frans Willems  (1793- 1846) door Isidoor Lievin De Rudder op het St.-Baafsplein

Grafmonument Chris Ferket op Campo Santo en

beeld: "Als de vos de passie preekt, boer pas op uw ganzen" te St.-Laureins.

De reuzen Hermeline, Reinaert en koning Nobel.  Foto Ann leys - 'De Gentenaar'


Kermis in Hijfte:

reuzen in stoet voor halve eeuw Reinaert en Hermeline

Kermis in Hijfte, en daar weten ze wat feest vieren is. Dit jaar heeft Hijfte er nog een aantal bijkomende redenen, of excuses, bij om het feestvarken uit te hangen. Het is precies 50 jaar geleden dat de reuzen Reinaert De Vos en Hermeline gedoopt werden, en wie de middeleeuwse geschiedschrijving / vertellingen kent: Reinaert, dat is Hijfte, en niet Lochristi centrum. Feest voor en met de reuzen dus, die overigens een nieuw pak aangemeten kregen, ook al door een team uit Hijfte. op zondag 6 september 2015 stapt er zowaar een reuzenstoet door Hijfte met niet minder dan 18 reuzen.


Rudy Tollenaere - 'De Gentenaar'




Toast Literair - Davidsfonds (24/1/2016) 'De Zulle' Wondelgem

Reinaert bij de auteur thuis...

Mîer leze?


http://www.nieuwsblad.be/cnt/bljve_02086226



Foto's Jan Vens

           &

Erik Van Hurck

Muurschilderingen uit het verhaal van Reinaert de Vos, in restaurant "'t Vosken", op het St.-Baafsplein te Gent

"Honich es ene soete spise

Die ic voor alle gherichte prise"

"Grimbeert, soete neef, 'k zal U mijn biechte spreken.

Boete wil ik doen voor al mijn vossestreken..."

Stadsbibliotheek

De prezedent signeert...

Auteur in 'De School van Toen', museum van het Stedelijk Onderwijs bij de kijkkast over de Reinaerttentoonstelling in 2002.

Blijf op de hoogte van de activiteiten van het Reinaertgenootschap


https://www.facebook.com/Reynaertgenootschap-vzw-368312377681/

14 juli 2018, Gentse Feesten, voorlezen in "De School van Toen",

Museum van het Stedelijk Onderwijs Gent, Klein Raamhof

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/12/14/prentenboek-reinaert-de-vos-verovert-nederland/